Umowa komisu

Na czym polega umowa komisu?

Umowa komisu może dotyczyć samochoduUmowę komisu zawierają dwie strony:

  • komisant (przyjmujący zlecenie) – może nim być wyłącznie przedsiębiorca
  • komitent (dający zlecenie)

Umowa komisu polega na tym, że komisant zobowiązuje się do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek komitenta. Czyni to jednak we własnym imieniu. W umowie tej wynagrodzenie przybiera postać prowizji.

Typowym przykładem umowy komisu jest oddanie samochodu do komisu – komitent oddaje swój samochód do komisu, aby komisant sprzedał go osobie trzeciej. Z umową komisu nie mamy jednak do czynienia jeżeli dotychczasowy właściciel sprzeda samochód osobie prowadzącej „komis” samochodowy, aby następnie osoba ta sprzedała pojazd innej osobie we własnym imieniu (jako jego właściciel).

Najbardziej charakterystyczną cechą umowy komisu jest to, że komitent występuje w roli zastępcy pośredniego. Zastępca pośredni zawiera umowę sprzedaży z osobą trzecia we własnym imieniu, lecz na rachunek komitenta.

Umowa komisu może dotyczyć tylko zlecenia zawarcia umowy sprzedaży rzeczy ruchomych. Oznacza to, że umowa sprzedaży nieruchomości albo dokonanie innej czynności prawnej w imieniu przyjmującego zlecenie, ale na rachunek dającego zlecenie, jest umową zlecenia, a nie umową komisu.

Treścią zlecenia może być sprzedaż lub kupno. W związku z tym rozróżnia się dwie postacie komisu: sprzedaży i kupna. W przypadku komisu sprzedaży komitent zachowuje własność rzeczy aż do chwili zbycia jej przez komisanta osobie trzeciej. Natomiast w przypadku komisu kupn komisant nabywa własność rzeczy od sprzedawcy rzeczy po to aby później przenieść własność rzeczy na komitenta.

Do zawarcia umowy komisu nie jest wymagana żadna szczególna forma – umowa może zostać zawarta także ustnie lub w sposób dorozumiany. Ze względów dowodowych celowe jest jednak zawarcie takiej umowy w formie pisemnej – w innym przypadku wykazanie szczegółowej treści umowy w razie powstania sporu może być znacznie utrudnione.

Prawa i obowiązki komisanta

Komisant musi przede wszystkim wykonać umowę komisu zgodnie z treścią zlecenia złożonego przez komitenta. Na ogół w treści umowy komisu określa się istotne elementy treści umowy sprzedaży – w szczególności najniższą lub najwyższą cenę, po której komisant ma sprzedać lub kupić określoną rzecz. Komisant powinien wydać komitentowi wszystko co uzyskał przy wykonywaniu zlecenia (art. 766 Kodeksu cywilnego).

Komisant po nabyciu na rachunek komitenta rzeczy, ma obowiązek przenieść na niego jej własność nabytej rzeczy. Jeśli natomiast komisant sprzedał przedmiot powierzony mu do sprzedaży, powinien wydać komitentowi uzyskaną sumę pieniężną. Powyższe uprawnienia komitenta są skuteczne także wobec wierzycieli komisanta. Jeśli więc komisant wykonując zlecenie komisowe, nabył na rachunek komitenta określony samochód, to inni wierzyciele komisanta (np. z tytułu udzielonej mu pożyczki) nie będą mogli prowadzić egzekucji z samochodu znajdującego się we władaniu komisanta.

Często jednak zdarza się, że komisantowi udaje się zawrzeć umowę sprzedaży o treści korzystniejszej dla komitenta. W takim wypadku powinien wydać komitentowi całą uzyskaną korzyść (art. 767 Kodeksu cywilnego).

Obowiązki komitenta wynikające z umowy komisuZ kolei jeśli komisant nabył rzecz za cenę wyższą od ceny oznaczonej przez komitenta, powinien go o tym zawiadomić niezwłocznie. Natomiast komitent może niezwłocznie oświadczyć, że nie uznaje tej czynności za zawartą na jego rachunek. Brak takiego oświadczenia jest równoznaczny ze zgodą na wyższą cenę (art. 768 § 2 Kodeksu cywilnego). Komitent nie może jednak żądać zapłacenia różnicy ceny ani odmówić zgody na wyższą cenę, jeśli zlecenie komisowe nie mogło być wykonane po cenie oznaczonej przez komitenta, a zawarcie umowy sprzedaży uchroniło komitenta od szkody (art. 768 § 3 Kodeksu cywilnego).

Zgodnie z art. 771 Kodeksu cywilnego, komisant nie może bez zgody komitenta udzielić kredytu (przy sprzedaży) lub zaliczki (przy kupnie) osobie trzeciej. Jeśli już to uczyni, to działa na własne ryzyko.

Prawa i obowiązki komitenta

Do obowiązków komitenta wynikających z umowy komisu należy zapłacenie umówionej prowizji. Co ważne prowizja należy się dopiero po wykonaniu zlecenia komisowego, a więc wtedy, gdy komitent otrzymał rzecz (przy komisie zakupu) albo cenę (przy komisie sprzedaży).

Jednak zgodnie z art. 772 Kodeksu cywilnego komisant może żądać prowizji również wtedy, gdy nie zawarł zleconej umowy sprzedaży z przyczyn leżących po stronie komitenta. Okoliczności te nie muszą być zawinione przez komitenta. Przykładem może być odwołanie zlecenia komisowego bez uzasadnionego powodu.

Kodeks cywilny w swoim art. 773 § 1 przewiduje również ustawowe prawo zastawu na rzeczach będących przedmiotem komisu dla zabezpieczenia następujących roszczeń wynikających z umowy komisu:

  • roszczeń o prowizję
  • roszczeń o zwrot wydatków i zaliczek udzielonych komitentowi

Ponadto ustawowe prawo zastawu jest przewidziane dla zabezpieczenia wszelkich innych należności wynikających ze zleceń komisowych. Ustawowe prawo zastawu przysługuje dopóki rzeczy te znajdują się u komisanta lub osoby, która je dzierży w jego imieniu, albo dopóki komitent może nimi rozporządzać za pomocą dokumentów.

Wymienione powyżej należności mogą być zaspokojone z wierzytelności nabytych przez komisanta na rachunek komitenta, z pierwszeństwem przed wierzycielami komitenta (art. 773 § 2 Kodeksu cywilnego).

Odpowiedzialność komisanta

Jak wcześniej wspomniano komisant może występować bądź w roli sprzedawcy, bądź w roli kupującego. Dlatego też stosunek prawny komisanta z osobami trzecimi regulują przepisy o umowie sprzedaży (art. 535-602 Kodeksu cywilnego), a zwłaszcza o rękojmi za wady prawne lub fizyczne rzeczy sprzedanej.

W przypadku komisu kupna uprawnienia z tytułu rękojmi przysługują komisantowi. Natomiast komitent może je uzyskać, gdy zostaną na niego przeniesione w drodze umowy zawartej między stronami komisu. W przypadku komisu sprzedaży komisant jako sprzedawca zasadniczo jest odpowiedzialny za wady fizyczne lub prawne sprzedanej rzeczy (art. 556-576 Kodeksu cywilnego).

Jednak art. 770 § 1 Kodeksu cywilnego wprowadza dla komisanta korzystną modyfikację tej odpowiedzialności. Stanowi on, że komisant nie ponosi odpowiedzialności za ukryte wady fizyczne i prawne rzeczy, jeżeli przed zawarciem umowy podał to do wiadomości kupującego. Jednakże wyłączenie odpowiedzialności nie dotyczy wad rzeczy, o których komisant wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć. Kryterium „łatwości dowiedzenia się” o wadzie ocenia się przez pryzmat art. 355 § 2 Kodeksu cywilnego. Komisant musi więc zachować należytą staranność, która każe mieć na względzie zawodowy charakter działalności komisanta.

Uprawnienia z art. 770 § 1 Kodeksu cywilnego nie stosuje się, jeśli kupującym jest konsument w rozumieniu art. 22.1 Kodeksu cywilnego. Konsumentem jest osoba fizyczna dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Zakończenie umowy komisu

Wypowiedzenie umowy komisuZasadniczo umowa komisu wygasa przez wykonanie umowy. Strony w umowie komisu mogą zastrzec termin, do którego umowa komisu ma wiązać. Wraz z upływem tego terminu stosunek komisu wygasa. Poza tym do zakończenia stosunku komisu stosuje się przepisy o odpłatnej umowie zlecenia (art. 746-749 Kodeksu cywilnego).

Komitent może więc wypowiedzieć umowę komisu w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić komisantowi wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania umowy komisu. Komitent powinien też uiścić komisantowi część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeśli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę.

Również komisant również może wypowiedzieć umowę komisu w każdym czasie. Jednakże, gdy wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, komisant odpowiedzialny jest za szkodę.

Podobnie jak w przypadku umowy zlecenia nie można z góry zrzecz się uprawnienia do wypowiedzenia umowy komisu z ważnych powodów.

Umowa komisu nie wygasa ani wskutek śmierci komitenta, ani wskutek utraty przez niego zdolności do czynności prawnych, chyba że umowa stanowi inaczej. Jeśli jednak zgodnie z umową, umowa komisu wygasła, to komitent powinien nadal prowadzić te czynności, dopóki spadkobierca albo przedstawiciel ustawowy komitenta nie będzie mógł zarządzić inaczej. Czynności te powinien jednak prowadzić tylko wtedy, gdyby z ich przerwania mogła wyniknąć szkoda. Jeśli umowa zlecenia wygasła, uważa się ją za istniejącą na korzyść komisanta aż do chwili, kiedy dowiedział się on o wygaśnięciu umowy komisu.

Umowa komisu wygasa natomiast wskutek śmierci komisanta albo wskutek utraty przez niego zdolności do czynności prawnych, chyba że umowa stanowi inaczej.

Przedawnienie roszczeń z umowy komisu

Do umowy komisu stosuje się ogólne terminy przedawnienia roszczeń określone w art. 118 Kodeksu cywilnego. Zasadniczo więc roszczenia te przedawniają się z upływem lat 10, a roszczenia o świadczenia okresowe z upływem lat 3 (jeżeli były przewidziane w umowie). W przypadku roszczeń podnoszonych przez komisanta, roszczenia te przedawniają się z upływem 3 lat – roszczenia te związane są z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Problemy z umową Komisu w Krakowie? Jako adwokat mogę Ci pomóc!

Moja kancelaria adwokacka na terenie Krakowa specjalizuje się w prawie cywilnym i gospodarczym. Dzięki temu będę w stanie pomóc Ci między innymi w następujących problemach dotyczących umowy komisu:

  • opracowanie i negocjowanie treści umowy
  • reprezentowanie w sporach dot. zapłaty wynagrodzenia należnego komisantowi
  • reprezentowanie w sporach dot. wypowiedzenia umowy komisu
  • reprezentowanie w sporach dot. niewłaściwego wykonania umowy