Umowa kontraktacji

Na czym polega kontraktacja?

Umowa kontraktacji należy do umów o charakterze cywilnoprawnym. Uregulowana jest w art. 613-626 Kodeksu cywilnego. Stronami umowy kontraktacji są producent rolny oraz kontraktujący.

W roli producenta rolnego może występować każdy podmiot (osoba fizyczna, osoba prawna, jak również grupa producentów rolnych lub ich związek). Warunkiem jest, aby producent rolny zajmował się działalnością wytwórczą w rolnictwie. Chodzi tu np. o produkcję roślinną, zwierzęcą, ogrodniczą, czy też sadowniczą.

Również kontraktującym może być osoba fizyczna i prawna. Zwykle w roli kontraktującego występuje osoba prowadząca przedsiębiorstwo przetwórcze lub handlowe, a także osoba zainteresowana pozyskaniem określonych produktów dla celów gospodarczych.

Umowa kontraktacji składa się z dwóch istotnych elementów:

• zobowiązania się producenta do wytworzenia i dostarczenia oznaczonej ilości produktów rolnych określonego rodzaju;
• zobowiązania się kontraktującego do odebrania tych produktów w umówionym terminie i zapłacenia umówionej ceny.

Oprócz tego kontraktujący zobowiązuje się spełnić określone świadczenie dodatkowe, jeśli umowa lub przepisy szczególne przewidują obowiązek spełnienia takiego świadczenia. Świadczeniami dodatkowymi mogą być:

• zapewnienie producentowi możliwości nabycia określonych środków produkcji i uzyskania pomocy finansowej
• pomoc agrotechniczna oraz zootechniczna
• premie pieniężne
• premie rzeczowe

W jaki sposób zawiera się umowę kontraktacji?

Zgodnie z art. 616 Kodeksu cywilnego umowa kontraktacji powinna być zawarta na piśmie. Forma ta ma charakter formy zastrzeżonej dla celów dowodowych. Oznacza to, że w zasadzie umowa kontraktacji może być zawarta w dowolnej formie. Ze względów dowodowych umowa taka powinna być zawarta na piśmie – dowodzenia szczegółowej treści warunków tej umowy przed sądem może być problematyczne, jeżeli warunki te nie zostaną określone w treści dokumentu.

Prawa i obowiązki producenta z umowy kontraktacji

Głównym obowiązkiem producenta rolnego jest wytworzenie i dostarczenie kontraktującemu oznaczonej ilości produktów rolnych określonego rodzaju. Rodzaj dostarczanych produktów rolnych określa umowa kontraktacji. Umowa powinna też określać ile należy ich wytworzyć i jakim powinny odpowiadać cechom (np. poziom wilgotności lub zanieczyszczeń zboża).

Ilość produktów może być oznaczona w konkretnej liczbie lub wadze. Najczęściej jednak oznacza się ją według obszaru, z którego produkty te mają być zebrane (art. 613 § 2 Kodeksu cywilnego) – np. umowa kontraktacji może nakładać na producenta rolnego obowiązek dostarczenia pszenicy z obszaru 50 ha w ilości nie mniejszej niż określona z góry liczba ton z jednego ha.

Termin „wytworzenie” nie oznacza tylko wyprodukowania zupełnie nowych dóbr. Może też  polegać na uzyskaniu produktu finalnego w wyniku istotnego przekształcenia materiału „wyjściowego” pochodzącego z innego gospodarstwa. Jako przykład można podać dostarczenie przez kontraktującego piskląt do dalszej hodowli lub sadzonek drzew.

W okresie wytwarzania produktu producent ma obowiązek umożliwić kontraktującemu nadzór oraz kontrolę nad przebiegiem prac, które zmierzają do wykonania umowy.

Kolejnym obowiązkiem producenta jest dostarczenie produktów rolnych kontraktującemu. Zgodnie z art. 618 Kodeksu cywilnego świadczenie producenta powinno być spełnione w miejscu wytworzenia zakontraktowanych produktów, chyba że co innego wynika z umowy. Oczywiście strony w umowie mogą inaczej oznaczyć miejsce spełnienia świadczenia. Muszą wtedy określić, kto ponosi koszty transportu produktów do miejsca ich odbioru.

Producent powinien dostarczyć kontraktującemu produkty w ustalonym w umowie terminie. Jednak zgodnie z art. 620 Kodeksu cywilnego kontraktujący nie może odmówić przyjęcia świadczenia częściowego, gdy przedmiot kontraktacji jest podzielny. Strony mogą jednak tę kwestie uregulować inaczej.

Prawa i obowiązki kontraktującego

Podstawowym obowiązkiem kontraktującego jest odbiór zakontraktowanych produktów w umówionym terminie oraz zapłata umówionej ceny.

Ponadto kontraktujący może być zobowiązany do spełnienia tzw. świadczeń dodatkowych. W szczególności chodzi tu o:

• zapewnienie producentowi możności nabycia określonych środków produkcji i uzyskania pomocy finansowej,
• pomoc agrotechniczną i zootechniczną.

Na mocy art. 617 Kodeksu cywilnego kontraktujący uprawniony jest do nadzoru i kontroli nad wykonywaniem umowy kontraktacji przez producenta.

Odpowiedzialność producenta rolnego za wykonanie kontraktacji

Jeśli producent rolny nie wykona zobowiązania lub wykona je nienależycie obowiązany jest do naprawienia szkody.

Producent rolny nie jest jednak zobowiązany do naprawienia szkody poniesionej przez kontraktującego jeżeli niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które producent nie ponosi odpowiedzialności. Zgodnie z art. 623 Kodeksu cywilnego jeżeli umowa kontraktacji wkłada na producenta obowiązek zgłoszenia w określonym terminie niemożności dostarczenia przedmiotu kontraktacji wskutek okoliczności, za które producent odpowiedzialności nie ponosi, to niedopełnienie tego obowiązku z winy producenta wyłącza możność powoływania się na te okoliczności. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy kontraktujący o powyższych okolicznościach wiedział albo gdy były one powszechnie znane. Przykładem może tu być klęska żywiołowa.

Z niemożliwością świadczenia producenta, za którą żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności (np. na skutek anormalnych warunków pogodowych lub pożaru będącego zdarzeniem losowym) wiąże się obowiązek zwrotu przez producenta pobranych zaliczek i kredytów bankowych (art. 622 § 1 Kodeksu cywilnego). Co prawda przepis każe zwrócić tylko zaliczki i kredyty bankowe, a więc inne świadczenia lub ich wartość nie ulegają zwrotowi. Chodzi tu np. o wartość pomocy agrotechnicznej i zootechnicznej. Jednak wspomnianą pomoc finansową producent powinien zwrócić w całości, chociażby zużył ją na cele produkcji, która bez jego winy się nie powiodła. Art. 622 § 2 Kodeksu cywilnego stanowi, że strony w umowie mogą zastrzec korzystniejsze dla producenta warunki zwrotu zaliczek i kredytu.

Odpowiedzialność za wady fizyczne i prawne

Odpowiedzialność za wady fizyczne i prawne ponosi zarówno producent, jak i kontraktujący. Ten pierwszy odpowiada, jeśli przedmiot umowy kontraktacji ma wady. Natomiast kontraktujący ponosi odpowiedzialność z tytułu rękojmi, jeśli wady mają środki produkcji dostarczone producentowi.

Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy będącej przedmiotem umowy kontraktacji z umową. Natomiast rzecz ma wadę prawną, jeśli stanowi własność osoby trzeciej, a także jeśli ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu.

Do rękojmi za wady fizyczne i prawne przedmiotu kontraktacji oraz środków produkcji dostarczonych producentowi przez kontraktującego stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży (art. 556-576 Kodeksu cywilnego).

Odpowiednie stosowanie tych przepisów oznacza odesłanie do następujących przepisów Kodeksu cywilnego:

• 558 § 1 dotyczącego możliwości rozszerzenia, ograniczenia bądź wyłączenia odpowiedzialności za wady fizyczne lub prawne przez strony,
• 563 regulującego obowiązek zawiadomienia o wadach,
• 568 ustalającego terminy zawite przy wykonywaniu uprawnień z tytułu rękojmi,
• 564 dotyczącego podstępnego zatajenia wady.

Art. 621 Kodeksu cywilnego wprowadza jednak pewną modyfikację polegającą na tym, że prawo odstąpienia od umowy z powodu wad fizycznych przedmiotu kontraktacji przysługuje kontraktującemu tylko wtedy, gdy wady są istotne. Z wadą istotną mamy do czynienia, gdy przedmiot kontraktacji nie nadaje się do użytku określonego w umowie lub wynikającego z przeznaczenia produktu.

Bez względu na to, czy wady są istotne, czy nie kontraktujący może korzystać z innych uprawnień przysługujących z tytułu rękojmi. Może np. żądać wymiany dostarczonych przedmiotów lub niezwłocznego usunięcia wady.

Oprócz uprawnień z tytułu rękojmi osoba uprawniona może żądać również naprawienia szkody, którą poniosła wskutek istnienia wady.

Przedawnienie roszczeń

Art. 624 Kodeksu cywilnego przewiduje krótki, 2 letni termin przedawnienia roszczeń producenta oraz kontraktującego.

Termin ten zaczyna biec od dnia spełnienia świadczenia przez producenta, a więc od dostarczenia zakontraktowanego produktu kontraktującemu, a jeśli świadczenie było spełniane częściami od dnia spełnienia ostatniego świadczenia częściowego.

Natomiast w przypadku niespełnienia świadczenia przez producenta bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym producent powinien był wykonać świadczenie.

Problemy z kontraktacją w Krakowie? Jako adwokat mogę Ci pomóc!

Jako adwokat z Krakowa specjalizuję się w prawie cywilnym i gospodarczym. Dzięki temu moja kancelaria adwokacka w Krakowie będzie w stanie pomóc Ci m.in. w następujących sprawach dot. umowy kontraktacji:

• przygotowanie i negocjowanie treści umowy
• analiza możliwości wypowiedzenia lub odstąpienia od umowy
• reprezentowanie w sporach dot. niewykonania umowy kontraktacji
• reprezentowanie w sporach dot. wad przedmiotu kontraktacji