Umowa Pożyczki

W tym artykule znajdziesz informacje na temat:

Umowa pożyczki – podstawowe informacje

Na czym polega umowa pożyczki?

Umowa pożyczki to umowa, za pomocą której dający pożyczkę (pożyczkodawca), zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę (pożyczkobiorca) określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku (przedmiot pożyczki).

W zamian za to pożyczkobiorca zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku oraz tej samej jakości. Nie jest zatem konieczne aby była to dokładnie ta sama rzecz, którą pożyczył.

Podpisanie umowy pożyczki

Strony umowy pożyczki

Strony umowy pożyczki to:

  • dający pożyczkę (pożyczkodawca)
  • biorący pożyczkę (pożyczkobiorca).

Przepisy zasadniczo nie ograniczają tego kto może być pożyczkobiorcą albo pożyczkodawcą. Mogą być nimi zarówno przedsiębiorcy, jak i konsumenci.

W zależności od tego kto będzie stroną umowy pożyczki mogą znajdować zastosowanie różne przepisy szczególne. Np. w przypadku udzielenia pożyczki przez przedsiębiorce na rzecz konsumenta mogą znaleźć zastosowanie przepisy dot. stosowania wzorców umownych oraz przewidujących inne narzędzia ochrony konsumenta (w szczególności umów zawieranych na odległość – w tym online, a także poza lokalem przedsiębiorstwa). W przypadku pożyczki bankowej znajdą z kolei zastosowanie przepisy Prawa bankowego.

Przedmiot pożyczki

Przedmiotem umowy pożyczki mogą być:

  • pieniądze w postaci gotówki lub w postaci bezgotówkowej (przekaz pieniężny)
  • rzeczy oznaczone co do gatunku

Rzeczy oznaczone co do gatunku są to rzeczy jak sama nazwa wskazuje należące do pewnego „gatunku”. Oznacza to, że są zastępowalne, czyli można je zastąpić innymi rzeczami z tego samego „gatunku”.

Przykładowo rzeczami oznaczonymi co do gatunku będzie węgiel, zboże czy też jabłka (o określonych parametrach, gatunkach, kalryczności itp.). Umowa może i wręcz powinna zawężać „gatunek” rzeczy będącej przedmiotem pożyczki. To znaczy, że oprócz wskazania konkretnej rzeczy należy dookreślić parametry i cechy jakie powinny spełniać przedmiot pożyczki. I tak w przypadku zboża, można np. określić jego rodzaj, gatunek czy wielkość ziarna.

Umowa pożyczki pieniędzy w walucie obcej

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego pożyczka może zostać udzielna zarówno w walucie polskiej jak i obcej. W przypadku zawarcia umowy pożyczki, której przedmiotem jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, pożyczkobiorca może zwrócić pożyczkę w umówionej walucie albo w w walucie polskiej.

Jeżeli pożyczkobiorca chce zwrócić pożyczkę zaciągniętą w walucie obcej w polskich złotych, to w takiej sytuacji kwota podlegająca zwrotowi w walucie krajowej, podlega przeliczeniu według kursu średniego ogłoszonego przez NBP na dzień w którym pożyczka powinna zostać zwrócona. Jeśli po stronie pożyczkobiorcy dochodzi do opóźnienia w oddaniu pożyczonej sumy, pożyczkodawca może żądać zwrotu w walucie polskiej po średnim kursie NBP na dzień zwrotu pożyczki.

Możliwość wyboru waluty ograniczona może zostać przez:

  • ustawę
  • orzeczenie sądowe które jest podstawą zobowiązania
  • samą umowę, w której zastrzec można że zwrot pożyczki może nastąpić wyłącznie w walucie wynikającej z umowy
  • wówczas zwrot musi nastąpić w walucie wskazanej w umowie. Wzór umowy pożyczki zamieszczony poniżej dotyczy pożyczki udzielonej oraz zwracanej w złotych polskich.

Na jaki czas może zostać zawarta umowa pożyczki?

Istotą umowy pożyczki jest to, że pożyczkodawca może przez jakiś czas korzystać z przedmiotu pożyczki. Strony same ustalają czy będzie to pożyczka krótkoterminowa czy długoterminowa.

Przepisy nie określają maksymalnego okresu obowiązywania umowy pożyczki.

Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni od wypowiedzenia umowy przez dającego pożyczkę.

Czy umowa pożyczki musi być odpłatna?

Pożyczka jest zasadniczo umową nieodpłatną. Jeżeli w umowie nie zostanie określone, że za korzystanie z przedmiotu pożyczki należy się wynagrodzenie (np. odsetki od pieniędzy przekazanych na podstawie umowy pożyczki), to umowa będzie miała charakter nieodpłatny. Wzór umowy pożyczki znajdujący się w dalszej części tego artykułu zawiera odsetki – przewiduje, że pożyczka ma charakter odpłatny.

Umowy pożyczki nie należy jednak mylić z umową darowizny. W przypadku umowy darowizny własność przedmiotu umowy jest przenoszona na inną osobę, nie jest jednak ona zobowiązana do zwrotu przedmiotu darowizny po upływie okresu obowiązywania umowy (ma ona charakter bezterminowy). Umowa pożyczki przenosi własność przedmiotu pożyczki na pożyczkobiorcę, ale jest on zobowiązany do zwrotnego jej przeniesienia na pożyczkodawcę.

Strony mogą jednak ustalić, że umowa będzie odpłatna. Odpłatność może polegać na nałożeniu na pożyczkobiorcę obowiązku zapłaty odsetek (w przypadku pożyczki pieniężnej) albo obowiązku zwrotu większej ilości rzeczy oznaczonych co do gatunku (pożycza 10 ton węgla, oddaje 11 ton węgla).

Maksymalna wysokość odsetek ustalona przez strony nie może przekroczyć w stosunku rocznym przekroczyć dwukrotności odsetek ustawowych. Wysokość odsetek ustawowych to wysokość stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego powiększonej o 3,5 punktu procentowego.

Sposoby zawarcia umowy pożyczki

W jakiej formie należy zawrzeć umowę pożyczki?

Umowa pożyczki można zostać zawarta w dowolnej formie (ustnej, pisemnej, pisemnej z urzędowo poświadczoną datą, pisemnej z notarialnie lub urzędowo poświadczonymi podpisami, aktu notarialnego lub nawet dorozumianej).

Jednak, gdy wartość pożyczki przekracza tysiąc złotych powinna zostać dochowana forma co najmniej dokumentowa (ograniczenie to nie dotyczy jednak przedsiębiorców).

Do zachowania formy dokumentowej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu. Oświadczenie woli powinno być wyrażone w taki w sposób, aby można było ustalić osoby składające to oświadczenie. Przez dokument należy rozumieć nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią. Przykładem formy dokumentowej jest email, sms, wiadomość na facebooku, czy nagranie rozmowy telefonicznej.

Skutki niezachowania formy wymaganej do zawarcia umowy

Brak zachowania formy dokumentowej nie pociąga za sobą nieważności umowy pożyczki, lecz powoduje utrudnienia dowodowe. Przy ewentualnym sporze nie jest dopuszczalny dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt zawarcia umowy pożyczki.

Ograniczenie dowodowe nie dotyczą jednak sytuacji, w której umowę pożyczki:

  • każda ze stron umowy zgodzi się na przeprowadzenie takiego dowodu
  • zażąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą
  • fakt zawarcia umowy pożyczki jest uprawdopodobniony za pomocą dokumentu (np. prowadzono w tej sprawie korespondencję email już po zawarciu umowy)
  • umowa została zawarta pomiędzy przedsiębiorcami

Z punktu widzenia celów dowodowych, umowę pożyczki najlepiej jest zatem zawrzeć w formie pisemnej lub aktu notarialnego. W typowych sytuacjach umowa jest zawierana w formie pisemnej. W przypadku pożyczek na większe kwoty umowa pożyczki jest często zawierana w formie aktu notarialnego, zwłaszcza jeżeli jest połączona z ustanowieniem zabezpieczenia w postaci oświadczenia o poddaniu się rygorowi egzekucji co do zapłaty.

Treść umowy pożyczki

Minimalna treść umowy pożyczki

Minimalna treść umowy pożyczki sprowadza się w zasadzie do określenia przedmiotu pożyczki oraz stron umowy (pomiędzy kim jest zawarta umowa). Jeżeli umowa określa te dane możemy uznać, że doszło do jej skutecznego zawarcia.

Co warto zawrzeć w umowie pożyczki?

W typowych sytuacjach, umowa pożyczki zawiera jednak więcej danych. Możemy przyjąć, że w typowych sytuacjach umowa pożyczki powinna określać:

  • miejsce zawarcia umowy i data zawarcia umowy
  • strony umowy: określenie pełnych danych stron umowy (imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, PESEL, numer i seria dowodu osobistego; w przypadku osób prawnych nazwę / firmę, adres rejestrowy, NIP, REGON, numer KRS, oraz pełne dane osoby reprezentującej taki podmiot)
  • osoby reprezentujące strony wraz z ich danymi (jeśli takowe występują)
  • przedmiot umowy
  • miejsce i sposób przekazania przedmiotu pożyczki (ew. dane potrzebne do przelewu środków pieniężnych)
  • termin przekazania świadczenia
  • termin zwrotu przedmiotu umowy pożyczki (pamiętać należy że jeśli taki termin nie zostanie wskazany przyjmuje się, że pożyczka powinna zostać zwrócona w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu umowy)
  • wynagrodzenie pożyczkodawcy, czyli np. procent od udzielonej kwoty pożyczki
  • podpisy

Warto, aby umowa pożyczki określała też sposób zabezpieczenia spłaty na przykład poprzez weksel lub oświadczenie o poddaniu się rygorowi egzekucji. O tej kwestii przeczytasz szerzej w dalszej części tego artykułu.

Wzór umowy pożyczki

Umowa pożyczki wzór

Poniżej znajdziesz wzór prostej umowy pożyczki:

  • umowa zawarta pomiędzy dwoma osobami fizycznymi
  • pożyczka pieniężna
  • pożyczka terminowa (wskazanie terminu zwrotu)
  • brak dodatkowego zabezpieczenia

Poniższy wzór umowy pożyczki zawiera wyłącznie podstawowe klauzule. Możliwe jest jego poszerzenie o kolejne postanowienia dotyczące praw i obowiązków stron, a także precyzujące np. cechy przedmiotu umowy, bądź sposoby skrócenia terminu zwrotu kwoty pożyczki.

Wzór umowy pożyczki:

Kraków, dnia 1 stycznia 2020 roku (miejsce zawarcia umowy, data)

UMOWA POŻYCZKI (wzór)

zawarta pomiędzy:

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. („Pożyczkodawca”)(dokładne określenie strony)

a

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. („Pożyczkobiorca”)(dokładne określenie strony)

§1

1. Pożyczkodawca udziela Pożyczkobiorcy pożyczki w postaci ………………………………………………………………………………………………………….. (dokładne określenie przedmiotu pożyczki).

§2

1. Pożyczkodawca przekaże Pożyczkobiorcy przedmiot umowy określony w §1, w dniu ……………………………. (data przekazania pożyczki), w…………………………………………….. (miejsce przekazania pożyczki).

2. Pożyczkobiorca wystawi Pożyczkodawcy pokwitowanie odbioru wraz z momentem przekazania przedmiotu umowy.

§3

1. Pożyczkobiorca zwróci Pożyczkodawcy przedmiot umowy do dnia ………………………………………… (data zwrotu pożyczki). Przedmiot umowy zostanie zwrócony w miejscu wskazanym przez Pożyczkodawcę.

2. Pożyczkobiorca może zwrócić przedmiot umowy przed terminem wskazanym w §3 ust. 1.

§4

1. W sprawach nieuregulowanych w niniejszej umowie stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.

2. Wszelkie zmiany niniejszej umowy wymagają zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

3. Ewentualne spory mogące wyniknąć w związku z realizacją niniejszej Umowy będą rozstrzygane przez sąd każdorazowo właściwy dla miejsca zamieszkania/siedziby Pożyczkodawcy/Pożyczkobiorcy.

4. Umowę sporządzono w …………… jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron.

………………………………………….

(podpis Pożyczkobiorcy)

………………………………………….

(podpis Pożyczkodawcy)

Umowa pożyczki w rodzinie

Umowa pożyczki zawierana pomiędzy członkami rodziny nie różni od zwykłej umowy pożyczki. Pomimo, że strony umowy są dla siebie osobami najbliższymi, ostrożność nakazuje aby umowa została mimo wszystko zawarta w formie przydatnej dla ewentualnych celów dowodowych.

Bezpieczeństwo w tym zakresie zapewnia forma pisemna, która dla swej skuteczności wymaga jedynie złożenia podpisu przez obie strony umowy (treść umowy może być sporządzona odręcznie lub poprzez wydruk komputerowy). Warto też przygotować umowę w kilku egzemplarzach a fakt ten odnotować w umowie.

Kluczową różnicą pomiędzy zwykłą umową pożyczką w rodzinie jest możliwość zwolnienia stron umowy z konieczności zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). O kwestii tej przeczytasz w dalszej części tego artykułu.

Umowa pożyczki dla spółki z o.o. i spółki akcyjnej

W przypadku spółek kapitałowych, w tym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, często występują umowy spółek zawierane przez spółkę z osobami związanymi ze spółką osobowo lub kapitałowo. Przepisy Kodeksu spółek handlowych przewidują w tym zakresie pewne ograniczenia.

Zgromadzenie wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością albo zgromadzenie akcjonariuszy spółki akcyjnej musi wyrazić zgodę w formie uchwały na zawarcie przez spółkę z o.o. lub spółkę akcyjną umowy pożyczki z:

  • członkiem zarządu
  • członkiem nadzorczej
  • członkiem komisji rewizyjnej
  • prokurentem
  • likwidatorem

Dotyczy to zarówno sytuacji, w której udzielenie pożyczki następuje w stronę jednej z wyżej wymienionych osób (osoba ta jest pożyczkobiorcą), jak i wtedy kiedy jej udzielenie następuje na rzecz spółki kapitałowej. Ograniczenie takie wynika z art. 15 § 1 Kodeksu spółek handlowych. Podobne ograniczenie dotyczy zawierania umów przez spółkę zależną od spółki, w której pełnią swoją funkcję wyżej wymienione osoby (art. 15 § 2 Kodeksu spółek handlowych).

Zgoda może być wyrażona przed zawarciem umowy pożyczki albo po zawarciu umowy, jednak nie później niż w terminie 2 miesięcy od dnia zawarcia umowy. Jeżeli zgoda nie zostanie wyrażona, umowa pożyczki będzie nieważna (art. 17 § 1 – 2 Kodeksu spółek handlowych).

Dodatkowe ograniczenia są związane ze sposobem reprezentacji spółki zawierającej umowę ze swoim członkiem zarządu. Spółka z o.o. oraz spółka akcyjna muszą być reprezentowane przy zawieraniu takiej umowy przez:

  • pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia
  • radę nadzorczą (jeżeli jest powołana)

Ograniczenia takie wynikają z art. 210 § 1 Kodeksu spółek handlowych (w przypadku spółki z o.o.) oraz art. 379 § 1 Kodeksu spółek handlowych (w przypadku spółki akcyjnej).

Jeżeli spółka ma zawrzeć umowę pożyczki z członkiem zarządu będącym jedynym wspólnikiem spółki z o.o. (spółka jednoosobowa) albo jedynym akcjonariuszem spółki akcyjnej, to do zawarcia umowy konieczne jest zawarcie umowy w formie aktu notarialnego. O zawarciu takiej umowy notariusz zawiadamia sąd rejestrowy. Takie ograniczenia wynikają z 210 § 2 Kodeksu spółek handlowych (w przypadku spółki z o.o.) oraz art. 379 § 2 Kodeksu spółek handlowych (w przypadku spółki akcyjnej).

Co istotne, udzielenie pożyczki przez wspólnika albo akcjonariusza na rzecz spółki z o.o. albo spółki akcyjnej nie podlega opodatkowaniem podatkiem PCC. Zwolnienie w tym zakresie przewiduje art. art. 9 pkt 10) lit. i) Ustawy o PCC.

PCC od zawarcia umowy pożyczki

Umowa pożyczki PCC

Umowa pożyczki podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). Obowiązek podatkowy w przypadku umowy pożyczki ciąży na biorącym pożyczkę (wobec tego to pożyczkobiorca jest zobowiązany do złożenia deklaracji podatkowej oraz zapłaty podatku).

Podstawę opodatkowania stanowi przy umowie pożyczki stanowi kwota lub wartość pożyczki (art. 6 ust. 1 pkt 7) Ustawy o PCC). Wysokość podatku PCC od takiej umowy wynosi 0,5% (art. 7 ust. 1 pkt 4)Ustawy o PCC). Oznacza to, że w przypadku pożyczki w kwocie 10.000 złotych należy zapłacić podatek w wysokości 50 złotych.

Nie każda umowa pożyczki powoduje obowiązek złożenia deklaracji oraz zapłaty podatku PCC. Zgodnie z art. art. 9 pkt 10) Ustawy o PCC zwolnione od podatku od czynności cywilnoprawnych są umowy:

  • zawarte z członkami rodziny (na zasadach omówionych szerzej w dalszej cześci artykułu)
  • zawarte przez przedsiębiorców niemających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu, prowadzących działalność w zakresie kredytowania oraz udzielania pożyczek
  • zawarte z innymi osobami niż najbliższe, jeżeli kwota lub wartość pożyczki nie przekracza 1000 zł
  • z kas lub funduszów zakładowych, funduszów związków zawodowych, pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, koleżeńskich kas oszczędnościowo-pożyczkowych działających w wojsku oraz z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych
  • z utworzonych w drodze ustawy innych funduszów celowych
  • przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej

PCC od umowy pożyczki zawartej z członkiem rodziny

Umowa pożyczki jest zwolniona od opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC) jeżeli została zawarta pomiędzy osobami najbliższymi. Zwolnienie ma miejsce w przypadkach zawarcia umowy pożyczki:

  1. osobami zaliczanymi do I grupy podatkowej (do tej grupy tej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów) oraz kwota pożyczki nie przekracza 9637 złotych (w tym zakresie uwzględnia się dalsze rozwiązania wynikające z ustawy o podatku od spadku i darowizn – m.in. zasadę kumulacji otrzymanych pożyczek w ciągu ostatnich 5 lat)
  2. małżonkiem, zstępnymi, wstępnymi, pasierbem, rodzeństwem, ojczymem i macochą w zakresie kwoty powyżej 9637 złotych pod warunkiem:
  • złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności (obowiązek nie występuje w przypadku podpisania umowy pożyczki w formie aktu notarialnego)
  • udokumentowania otrzymania pieniędzy przez pożyczkobiorcę dowodem przekazania na jego rachunek płatniczy lub na jego inny rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, lub przekazem pocztowym,

PCC od niezgłoszonej pożyczki

Jeżeli nie doszło do zgłoszenia zawarcia umowy pożyczki, podatnik może być zobowiązany do zapłaty podatku PCC w wysokości 20% (zamiast podatku w wysokości 0,5%). Obowiązek zapłaty podatku PCC od umowy pożyczki w takiej wysokości powstanie jeżeli przed organem podatkowym w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, postępowania podatkowego lub kontroli celno-skarbowej:

  1. podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki albo jej zmiany, a należny podatek od tych czynności nie został zapłacony;
  2. biorący pożyczkę od osoby najbliższej (w ramach I grupy podatkowej) powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Prawa i obowiązki pożyczkodawcy

Prawa pożyczkodawcy

Z umowy pożyczki wynika szereg praw i obowiązków dla pożyczkodawcy. Jeśli chodzi o prawa, to może on:

  • domagać się zwrotu tej samej ilości pieniędzy albo tej samej ilości rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości
  • odstąpić od umowy i odmówić wydania przedmiotu pożyczki, jeśli zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego pożyczkobiorcy
  • żądać zwrotu pożyczki od dłużnika w ciągu 6 tygodni po wypowiedzeniu umowy, jeśli nie określono innego terminu zwrotu pożyczki

Obowiązki Pożyczkodawcy

Jeśli chodzi o obowiązki wynikające z umowy pożyczki, to pożyczkodawca powinien:

  • przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku
  • naprawić szkodę wyrządzoną pożyczkobiorcy przez to, że przedmiot pożyczki miał wady i nie zawiadomił pożyczkobiorcy o tych wadach

Obowiązek przeniesienia własności przedmiotu pożyczki

Głównym obowiązkiem pożyczkodawcy jest wydanie przedmiotu pożyczki na rzecz biorącego pożyczkę (udzielenie pożyczki). Na ogół w umowie pożyczki ustalaj się termin, w którym ma być wydany przedmiot pożyczki. Jeśli jednak umowa pożyczki nie określa terminu wydania przedmiotu umowy, przedmiot pożyczki powinien być wydany niezwłocznie po wezwaniu przez pożyczkobiorcę.

Obowiązek naprawienia szkody – wadliwy przedmiot umowy pożyczki

Czasami zdarza się, że rzecz będąca przedmiotem pożyczki ma wady fizyczne lub prawne. Pożyczkodawca odpowiada za szkodę, którą wyrządził pożyczkobiorcy przez to, że wiedząc o wadach przedmiotu pożyczki nie zawiadomił go o nich. Jednak, gdy biorący pożyczkę mógł z łatwością zauważyć wadę, dający pożyczkę jest zwolniony od odpowiedzialności.

Wadą fizyczną jest niezgodność przedmiotu pożyczki z umową. Natomiast z wadą prawną mamy do czynienia, gdy przedmiot umowy pożyczki stanowi własność osoby trzeciej albo jest obciążony prawem osoby trzeciej, a także jeśli ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu przedmiotem pożyczki wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu.

Odstąpienie od umowy pożyczki przez pożyczkodawcę

Na podstawie art. 721 Kodeksu cywilnego jest możliwe odstąpienie od umowy pożyczki przez pożyczkodawcę oraz prawo do odmowy wydania jej przedmiotu jeżeli zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego pożyczkobiorcy.

Zwrot pożyczki może być wątpliwy w przypadku złego stanu majątkowego osoby zaciągającej pożyczkę. Wątpliwości takie zachodzą jeżeli wszystkie okoliczności przemawiają za tym, że pożyczka nie zostanie zwrócona. Stanu tego nie należy jednak mylić z niewypłacalnością (jest bardziej zaawansowanym stanem).

Pożyczkodawca nie może odstąpić od umowy pożyczki, jeżeli:

  • doszło już do wydania przedmiotu pożyczki na rzecz pożyczkobiorcy (np. do przekazania pieniędzy)
  • w chwili zawarcia umowy wiedział o złym stanie majątkowym pożyczkobiorcy lub z łatwością mógł się o nim dowiedzieć

Jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej odstąpienie od umowy powinno zostać złożone w takiej samej formie. Jeżeli natomiast umowa została zawarta w innej formie szczególnej (np. w formie aktu notarialnego), oświadczenie o odstąpieniu do umowy powinno być stwierdzone pismem.

Prawa i obowiązki pożyczkobiorcy

Z umowy pożyczki wynika także szereg praw i obowiązków biorącego pożyczkę. Jeśli chodzi o prawa, to może on:

  • otrzymać na własność od dającego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku;
  • domagać się naprawienia szkody wyrządzonej przez dającego pożyczkę przez to, że wiedząc o wadach przedmiotu pożyczki nie zawiadomił go o nich.

Jeśli natomiast chodzi o obowiązki, to pożyczkobiorca powinien zwrócić dającemu pożyczkę tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Zwrot pożyczki

Umowa pożyczki powinna jednoznacznie określać w jakim terminie dojdzie do zwrotu przedmiotu pożyczki. Umowa pożyczki często określa, że zostaje zawarta na z góry oznaczony okres (na czas oznaczony) po upływie tego terminu powinno dojść do zwrotu przedmiotu pożyczki.

Jeśli umowa pożyczki nie określa przez jaki czas będzie obowiązywała, ani też nie przewiduje terminu zwrotu przedmiotu pożyczki, to przedmiot pożyczki podlega zwrotowi w terminie 6 tygodni od wypowiedzenia umowy pożyczki przez pożyczkodawcę. Termin zwrotu pożyczki może być skrócony lub wydłużony przez samą umowę.

Przedawnienie roszczeń z umowy pożyczki

Roszczenie dającego pożyczkę o zwrot pożyczki przedawnienia ulega przedawnieniu z upływem terminów przedawnienia wskazanych w art. 118 kodeksu cywilnego. Terminy te wynoszą:

  • 3 lata jeżeli umowa pożyczki była związana z prowadzeniem działalności gospodarczej (jeżeli roszczeń chce dochodzić przedsiębiorca niezależnie od tego czy jest pożyczkobiorcą, czy pożyczkodawcą)
  • 6 lat w pozostałych przypadkach

Skrócony 6 miesięczny termin przedawnienia wynika z art. 722 Kodeksu cywilnego dla roszczenia biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki. Termin ten biegnie od dnia kiedy przedmiot pożyczki miał być wydany biorącemu pożyczkę.

Zabezpieczenie spłaty pożyczki

Umowa pozyczki – zabezpieczenie

Jak zabezpieczyć zwrot pożyczki?

Z zawarciem umowy pożyczki często związana jest chęć zabezpieczenia roszczenia o zwrot przedmiotu pożyczki. Ustanowienie odpowiedniego zabezpieczenia może zwiększyć szanse albo na zwrot przedmiotu pożyczki w ogóle albo służyć jego szybszemu przymusowemu odzyskaniu (np. poprzez uniknięcie prowadzenia pełnego postępowania sądowego).

Najczęściej spotykane formy zabezpieczenia umowy pożyczki to:

  • weksel
  • zawarcie umowy poręczenia
  • złożenie przez pożyczkobiorcę oświadczenie o poddaniu się rygorowi egzekucji w zakresie zapłaty (art. 777 Kodeksu postępowania cywilnego)
  • ustanowienie hipoteki na nieruchomości
  • przewłaszczenie na zabezpieczenie

Zgoda małżonka pożyczkobiorcy na zawarcie umowy

Szansę na skuteczne wyegzekwowanie długu wynikającego z umowy pożyczki przez komornika zwiększa możliwość prowadzenia egzekucji z majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską.

Zawierając umowę pożyczki z osobą pozostającą w związku małżeńskim należy pamiętać o uzyskaniu zgody drugiego małżonka na zaciągnięcie zobowiązania. Zgoda powinna być udzielona w formie pisemnej. Jeżeli zgoda taka nie będzie udzielona w takiej formie (nawet jeżeli małżonek wiedział i akceptował zaciągnięcie pożyczki), to nie będzie możliwe prowadzenie egzekucji z majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską.

Do prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego osoby biorącej pożyczkę jest konieczne jest nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi tej osoby. Zgodnie z art. 787 Kodeksu postępowania cywilnego jest to możliwe tylko jeżeli pożyczkodawca wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika.

Uzyskanie zgody małżonka na zawarcie umowy pożyczki umożliwia prowadzenie egzekucji z majątku osobistego pożyczkobiorcy oraz majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską. Jeżeli pożyczkodawca chce uzyskać możliwość prowadzenia egzekucji z majątku osobistego małżonka biorącego pożyczkę konieczne jest zawarcie umowy poręczenia (małżonek zobowiązuje się do spłaty pożyczki na podstawie umowy poręczenia).

Pożyczka bankowa

Pożyczka bankowa to pożyczka, która podlega przepisom Kodeksu cywilnego oraz Prawa bankowego. Istotnym ograniczeniem jest to, że banki mogą udzielać jedynie pożyczek pieniężnych. Pożyczki bankowe mają zawsze charakter odpłatny. Opłatą w tym przypadku są odsetki oraz prowizje związane z zawarciem umowy.

Kwestię oprocentowania i zabezpieczenia spłaty pożyczki udzielonej przez bank regulują przepisy dotyczące kredytów. Zgodnie z tymi przepisami, zasady oprocentowania oraz sposób zabezpieczenia spłaty określone są w umowie.

Wszelkie prawa i obowiązki stron określone są szczegółowo w umowie zawartej między bankiem a biorącym pożyczkę. Treść tej umowy w głównej mierze wyznaczają ogólne warunki umów, którymi posługuje się bank lub regulaminy bankowe. W praktyce pożyczka bankowa przybiera różne postacie:

• kredytu dyskontowego,

• kredytu akceptacyjnego,

• pożyczki lombardowej,

• pożyczki hipotecznej zabezpieczonej hipoteką.

Wszelkie odrębności dotyczą na przykład zasad spłaty, systemu zabezpieczeń, kręgu potencjalnych pożyczkobiorców.