Umowa przechowania
Na czym polega umowa przechowania?
Przechowanie jest umową, przez którą jedna strona (przechowawca) zobowiązuje się zachować w niepogorszonym stanie rzecz ruchomą oddaną mu przez drugą stronę (składającego na przechowanie, lub deponenta).
Stanem niepogorszonym jest taki stan rzeczy ruchomej, w jakim znajdowała się rzecz chwili jej wydania przechowawcy – czyli bez jakichkolwiek ubytków lub uszkodzeń w stosunku do stanu pierwotnego
Przedmiotem umowy o przechowanie mogą być tylko rzeczy ruchome. Rzeczy ruchome to przedmioty materialne, które nie są nieruchomościami. Przedmiotem umowy przechowania mogą być także zwierzęta.
Przechowawca w zasadzie nie może używać przedmiotu oddanego mu na przechowanie. Tym elementem umowa przechowania różni się od umowy najmu lub umowy dzierżawy. Do istoty tej umowy należy bowiem czuwanie (piecza) nad przedmiotem oddanym przechowawcy na przechowanie. Przez pieczę nad rzeczą należy rozumieć strzeżenie jej przed ubytkiem, uszkodzeniem, zniszczeniem, a także ochronę rzeczy przed utratą.
Do umów o przechowanie nie można zaliczyć umów, w których obowiązek zachowania rzeczy w niepogorszonym stanie ma charakter uboczny (pomocniczy) wobec innego obowiązku stanowiącego podstawowy element treści takiej umowy. Dotyczy to np. pieczy nad przesyłką sprawowanej w ramach umowy przewozu lub spedycji, pieczy nad mieniem pozostawionym w komisie, a także pieczy nad materiałem powierzonym przez zamawiającego wykonawcy na podstawie umowy o dzieło.
Umowa przechowania może być zarówno odpłatna, jak i nieodpłatna. Z reguły przechowanie jest odpłatne, chyba że z umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca zobowiązał się przechować rzecz bez wynagrodzenia (art. 836 Kodeksu cywilnego).
Do elementów bez których umowa przechowania nie może istnieć (tzw. elementów przedmiotowo istotnych) należą:
- zobowiązanie przechowawcy do sprawowania pieczy nad rzeczą
- oznaczenie rzeczy będącej przedmiotem przechowania
- zobowiązanie przechowawcy do wydania przechowywanej rzeczy składającemu w stanie niepogorszonym
Strony umowy przechowania
Stronami umowy przechowania są przechowawca (depozytariusz) oraz składający na przechowanie (deponent). Stroną umowy przechowania może być każdy podmiot prawa (osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, lecz mająca zdolność prawną).
Często przechowawca występuje w roli przedsiębiorcy świadczącego usługi przechowania w stały zorganizowany i zarobkowy sposób. Przykładem może być przedsiębiorca prowadzący parking strzeżony lub przedsiębiorca świadczący usługi gastronomiczne, w którego lokalu znajduje się płatna szatnia.
Z punktu widzenia umowy przechowania bez znaczenia jest czy składający jest właścicielem rzeczy.
W jaki sposób zawiera się umowę o przechowanie?
Do zawarcia umowy o przechowanie nie jest wymagana żadna szczególna forma. Dochodzi ona do skutku dopiero po oddaniu rzeczy przechowawcy (np. po wręczeniu płaszcza w szatni, czy po oddaniu walizki w przechowali na dworcu).
W praktyce bardzo często wydaje się składającemu na przechowanie tzw. znaki legitymacyjne, które są dowodem upoważnienia osoby posiadającej taki znak do odbioru rzeczy (np. numerek do szatni, czy kwit parkingowy).
Przechowawca w momencie przyjęcia rzeczy staje się jej dzierżycielem (art. 338 Kodeksu cywilnego), a składający pozostaje posiadaczem samoistnym (art. 336 Kodeksu cywilnego), zależnym (art. 336 Kodeksu cywilnego) albo dzierżycielem (art. 338 Kodeksu cywilnego).
Prawa i obowiązki przechowawcy
Podstawowym obowiązkiem przechowawcy jest piecza nad rzeczą zgodnie z regułami określonymi w treści umowy przechowania. Jeśli nie sprecyzowano sposobu sprawowania takiej pieczy, przechowawca powinien czuwać nad rzeczą w sposób wynikający z właściwości rzeczy i z okoliczności.
Przechowawca odpowiada za przechowanie rzeczy w stanie nienaruszonym na zasadach ogólnych (art. 471 i następne Kodeksu cywilnego). Obowiązany jest więc za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, chyba że nastąpiło to bez jego winy. Nie ponosi on jednak odpowiedzialności za przypadkową utratę należycie strzeżonego przedmiotu.
Zgodnie z art. 838 Kodeksu cywilnego, przechowawca jest uprawniony, a nawet obowiązany zmienić określone w umowie przechowania miejsce i sposób przechowania rzeczy, jeżeli okaże się to konieczne dla jej ochrony przed utratą lub uszkodzeniem. Jeżeli uprzednie uzyskanie zgody składającego jest możliwe, przechowawca powinien ją uzyskać przed dokonaniem zmiany.
Natomiast zgodnie z art. 839 Kodeksu cywilnego, przechowawcy nie wolno używać rzeczy bez zgody składającego, chyba że jest to konieczne do jej zachowania w niepogorszonym stanie.
Przechowawca może tylko w wyjątkowych sytuacjach oddać rzecz na przechowanie innej osobie. Jest to możliwe gdy przechowawca jest do tego zmuszony przez okoliczności (np. nagły wyjazd, czy choroba uniemożliwiająca sprawowanie opieki nad rzeczą). Przechowawca powinien jednak zawiadomić składającego o tym gdzie i u kogo złożył rzecz. W razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności.
Należyta staranność to zgodnie z art. 355 Kodeksu cywilnego staranność ogólnie wymagana w stosunkach danego rodzaju. Natomiast należytą staranność przechowawcy w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności.
Zgodnie z art. 840 § 2 Kodeksu cywilnego, zastępca odpowiedzialny jest także względem składającego. Jeśli przechowawca ponosi odpowiedzialność za czynności swego zastępcy jak za swoje własne czynności, ich odpowiedzialność jest solidarna.
Naruszenie obowiązków wynikających z umowy przechowania może skutkować zaostrzoną odpowiedzialnością przechowawcy za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, jeśli nastąpiło to w sytuacji bezzasadnego jej używania, zmiany miejsca lub sposobu przechowywania albo oddania jej na przechowanie (art. 841 Kodeksu cywilnego).
Prawa i obowiązki składającego na przechowanie
Składający na przechowanie powinien przede wszystkim zwrócić przechowawcy wszelkie wydatki poniesione przez niego w celu należytego przechowania rzeczy, jak i zwolnić go z zaciągniętych w tym celu zobowiązań (art. 842 Kodeksu cywilnego).
Jeżeli przechowanie jest odpłatne, składający ma obowiązek uiścić wynagrodzenie w wysokości określonej w umowie przechowania lub w taryfie. Jeśli natomiast brak takich podstaw, powinien uiścić wynagrodzenie w wysokości przyjętej w danych stosunkach (art. 836 Kodeksu cywilnego).
Zgodnie z art. 843 Kodeksu cywilnego jeśli kilka osób wspólnie przyjęło lub oddało rzecz na przechowanie, ich odpowiedzialność względem drugiej strony jest solidarna.
Zakończenie umowy przechowania
Do zakończenia umowy przechowania może dojść przez to, że składający zażąda zwrotu rzeczy. Może tego żądać w każdym czasie (art. 844 § 1 Kodeksu cywilnego). Zasada ta dotyczy zarówno umowy przechowania zawartej na czas nieoznaczony, jak i zawartej na czas oznaczony. W tym drugim przypadku termin zastrzeżony jest wyłącznie w interesie składającego.
Natomiast przechowawca jest związany zastrzeżonym terminem tylko wtedy, gdy umowa przechowania jest odpłatna. W takim przypadku przechowawca może domagać się wcześniejszego odebrania rzeczy tylko w razie pojawienia się nieprzewidzianych okoliczności zagrażających jego interesom lub rzeczy.
Jeśli umowa przechowania była nieodpłatna albo opiewała na czas nieoznaczony przechowawca może żądać odebrania rzeczy w każdym czasie. Zwrot nie może jednak nastąpić w chwili nieodpowiedniej dla składającego (art. 844 § 2 Kodeksu cywilnego).
W myśl art. 844 § 3 Kodeksu cywilnego zwrot rzeczy powinien nastąpić w miejscu, w którym miała ona być przechowywana.
Przedawnienie roszczeń z tytułu umowy o przechowanie
Do umowy przechowania stosuje się ogólne terminy przedawnienia roszczeń określone w art. 118 Kodeksu cywilnego. Zasadniczo więc roszczenia te przedawniają się z upływem lat 10 (jeżeli są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej okres przedawnienia wynosi 3 lata), a roszczenia o świadczenia okresowe z upływem lat 3.
Z roszczeniami o świadczenia okresowe w ramach umowy przechowania mamy do czynienia np. gdy wynagrodzenie za przechowanie ustalone jest w stosunku miesięcznym.
Bieg przedawnienia wspomnianych roszczeń rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 § 1 zdanie 1 Kodeksu cywilnego).
Problemy z umową przechowania w Krakowie? Moja kancelaria adwokacka może Ci pomóc!
Jako adwokat w Krakowie specjalizuje się w prawie cywilnym i gospodarczym. Dzięki temu moja kancelaria adwokacka w Krakowie będzie Ci w stanie pomóc między innymi w następujących sprawach dotyczących umowy przechowania:
- przygotowanie i negocjowanie treści umowy przechowania
- reprezentowanie w sporach dotyczących uszkodzenia, zniszczenia lub utraty przechowywanej rzeczy