Prawo spadkowe

Prawo spadkowe to dział prawa cywilnego określający zasady przejścia praw i obowiązków majątkowych po śmierci osoby będącej ich podmiotem. Ujmując sprawę inaczej, prawo spadkowe określa zasady nabywania praw i obowiązków wynikających z dziedziczenia, w tym przedmiot dziedziczenia (zakres praw i obowiązków spadkowych), osoby uprawnione do dziedziczenia (zarówno dziedziczenia ustawowego, jak i testamentowego podlegających), czy osoby uprawnione do nabywania praw związanych ze spadkiem w inny sposób niż w drodze dziedziczenia (zwłaszcza zapisobierców), a także zasady odpowiedzialności za długi spadkowe.

Przepisy prawa spadkowego w największej części znajdują się w dwóch aktach prawnych. Przepisy prawa materialnego (czyli określające istotę poszczególnych elementów prawa) znajdują się zasadniczo w Kodeksie cywilnym. Przepisy dotyczące proceduralnych aspektów prawa spadkowego znajdują się z kolei zasadniczo w Kodeksie postępowania cywilnego.

Przepisy dotyczące prawa spadkowego znajdują się także w szeregu innych aktów prawnychdotyczących zarówno prawa materialnego, jak i prawa procesowego. Za przykład takich ustaw posłużyć mogą Prawo o notariacie, czy Prawo bankowe.

Instytucje prawa spadkowego

Dziedziczenie

Prawo spadkowe określa przede wszystkim zakres uprawnień podlegających dziedziczeniu. Określajakie prawa i obowiązki wchodzą w skład spadku (o charakterze majątkowym), a jakie prawa i obowiązki nie podlegają dziedziczeniu (o charakterze osobistym).

Prawo spadkowe określa także zasady nabywania praw spadkowych. Do dziedziczenia może dojść na dwa sposoby: w drodze dziedziczenia ustawowego (będącego podstawowym sposobem dziedziczenia) oraz w drodze dziedziczenia testamentowego.

Dziedziczenie ustawowe

Do dziedziczenia ustawowego dochodzi z mocy samych przepisów prawa spadkowego – w tym zakresie nie jest potrzebna żadna ingerencja spadkodawcy. Przepisy prawa spadkowego określają szczegółową kolejność dochodzenia do spadku bliższych i dalszych krewnych spadkodawcy (poprzez ustanowienie kilku grup osób uprawnionych do dziedziczenia ustawowego), przewidują także możliwość wejścia w prawa spadkowe osób niespokrewnionych ze spadkodawcą.

Dziedziczenie testamentowe

Dziedziczenie testamentowe jest z kolei fakultatywnym sposobem dojścia do spadku. Możliwa jest sytuacja, w której do dziedziczenia jednego spadku dojdzie zarówno w drodze dziedziczenia ustawowego, jak i w drodze dziedziczenia testamentowego. W tym zakresie przepisy prawa spadkowego określają zasady sporządzania i odwoływania testamentów. Prawo spadkowe wprowadza możliwość sporządzenia dwóch zasadniczych grup testamentów:

1. testamentów zwykłych,
2. testamentów szczególnych.

Wśród testamentów zwykłych znajdują się testament holograficzny (własnoręczny), testament notarialny oraz testament allograficzny (urzędowy). Testamenty te mogą być sporządzane przez spadkodawcę w dowolnej chwili.

Wśród testamentów szczególnych prawo spadkowe przewiduje możliwość sporządzenia testamentu podróżnego, testamentu zwykłego oraz testamentu ustnego. W tym przypadku możliwość sporządzenia testamentu zależy od zajścia okoliczności szczególnych umożliwiających odstępstwo od zwykłych zasad sporządzania testamentu.

Zachowek

Prawo spadkowe wprowadza także mechanizmy ochrony spadkobierców przed całkowicie dowolnym rozporządzeniem majątkiem spadkowym przez przyszłego spadkodawcę. Mechanizmem tym jest zachowek – majątek, który powinny otrzymać od spadkodawcy osoby najbliższe za życia tego spadkodawcy lub po jego śmierci.

Przepisy prawa spadkowego określają w szczególności krąg osób uprawnionych do otrzymania zachowku, krąg osób obowiązanych do zapłaty zachowku, zasady dziedziczenia zachowku, czy wreszcie zasady przedawnienia roszczenia o wypłatę zachowku. Dla wielu osób przepisy prawa spadkowego dotyczące zachowku są przepisami niedorzecznymi i niedostosowanymi do aktualnych realiów gospodarczych.

Niezależnie od osobistych spostrzeżeń dotyczących tej kwestii, należy pamiętać, że tak długo jak polski system prawa spadkowego nie zostanie w tej kwestii znowelizowany, tak długo zachowek będzie istotnym elementem prawa spadkowego.

Sądy w Krakowie rozpoznają coraz więcej spraw o zachowek. Sprawy te nabierają coraz bardziej skomplikowanego charakteru w związku z coraz większym majątkiem pozostawianym przez spadkodawców.

Dział spadku

Z chwilą otwarcia spadku wszyscy spadkobiercy stają się współwłaścicielami majątku spadkowego w częściach odpowiadających udziałom spadkowym. Z tego powodu zachodzi konieczność rozdysponowania majątku pomiędzy poszczególnych spadkobierców, mówiąc inaczej podziału spadku.

Chociaż przeprowadzenie działu spadku nie jest obowiązkowe (obowiązek taki nie wynika z żadnego przepisu), to jest to zazwyczaj celowe ze względów ekonomicznych oraz prawnych (na przykład dla uniknięcia problemów z zarządzaniem nieruchomością wspólną dla wielu osób).

Prawo spadkowe przyznaje możliwość dokonania działu spadku na dwa sposoby:

1. umowny dział spadku,
2. sądowy dział spadku.

Umowny dział spadku

Umowny dział spadku to dział spadku dokonywany w drodze umowy zawartej pomiędzy wszystkimi spadkobiercami. Z uwagi na to, przepisy prawa spadkowego wymagają aby dział spadku dokonywany był w przypadku zgody pomiędzy wszystkimi osobami uprawnionymi do spadku. Brak takiej zgody uniemożliwia przeprowadzenie umownego działu spadku, pozostawiając spadkobiercom jedynie sądowy sposób podziału spadku.

Umowa o dział spadku powinna określać jakie elementy spadku przypadają konkretnym spadkobiercom. Może być ona zawarta w dowolnej formie, chyba że w skład spadku wchodzi nieruchomość – w takim przypadku konieczne jest dokonanie działu spadku w formie aktu notarialnego.

Sądowy dział spadku

Dokonanie sądowego działu spadku jest możliwe zarówno w przypadku zgody pomiędzy spadkobiercami co do zasad podziału spadku, jak i w przypadku braku takiej zgody. W przypadku braku takiej zgody jest to wyłączna możliwość podzielenia spadku, którą przewidują przepisy prawa spadkowego.

Zazwyczaj celowe jest dokonywanie umownego działu spadku ze względu na jego szybkość oraz potencjalnie niższe koszty. Sądowy dział spadku dokonywany jest zazwyczaj w przypadku braku możliwości osiągnięcia porozumienia co do wyceny majątku spadkowego lub przyznania poszczególnym spadkobiercom konkretnych elementów spadku.

Sądy w Krakowie rozpoznają wiele spraw o dział spadku. Sprawy te mają często bardzo długotrwały charakter ze względu na problemy z wyceną majątku wchodzącego w skład spadku oraz kwestionowaniem ewentualnych wycen przez spadkobierców uczestniczących w postępowaniu o dział spadku.

Inne instytucje prawa spadkowego

Prawo spadkowe to także znacznie więcej instytucji niż te wymienione powyżej. Wśród innych można wskazać między innymi:

• stwierdzenie nabycia spadku,
• akt poświadczenia dziedziczenia,
• zapis,
• zapis windykacyjny,
• zapis bankowy,
• polecenie,
• zasady odpowiedzialności za długi spadkowe,
• przyrost,
• podstawienie.

Musisz pamiętać o tym, że ustalenie sytuacji prawnej, w której się znalazłeś wymaga szerokiego spojrzenia na przepisy całego prawa spadkowego i poszukiwania rozwiązań optymalnych zarówno ze względu na oczekiwane skutki, jak i koszty niezbędne do osiągnięcia zakładanych skutków. Jeżeli szukasz adwokata w Krakowie, który umożliwi Ci szersze spojrzenie na Twoje problemy związane z prawem spadkowym, skontaktuj się z moją kancelarią.

Adwokat od prawa spadkowego w Krakowie? Mogę Ci pomóc!

Moja kancelaria adwokacka w Krakowie zajmuje się w szczególności prawem spadkowym. Nie są mi obce żadne problemy dotyczące tej dziedziny prawa. Jeżeli szukasz adwokata od spadków w Krakowie, dobrze trafiłeś!

Jako adwokat w Krakowie jestem Ci w stanie pomóc między innymi w następujących sprawach:

• ustalenie kręgu osób uprawnionych do dziedziczenia,
• uzyskanie stwierdzenia nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia,
• przeprowadzenie umownego lub sądowego działu spadku,
• reprezentowanie w sprawach o zachowek,
• planowanie spadkowe.